| 3 | Quis coelum terris non misceat, et mare coelo? Credendum est de levi posse contingere, quidquid communis usus abhorret quidquid natura prohibuit? Is, qui muliebrem sexum a pueritia detestatus est, qui in eius ignominiam semper detractionis linhab707.91 rguam armavit, nunc in foveam, quam semper evitarat, cecidit; et qui in superbia et in abusione quondam mulieribus insultabat, sponte sua iugulum laqueis muliebribus illigavit. Gaudeant itaque mulieres, quia de persecutore suo triumphavere feliciter. Captus est lupus ab ovibus, et a gallina simplici deprehensa est vulpis astutia. Perditissime hominum, quae te incantavit Hecate, quae cerebrum tuum exturbavit Erinnys, ut gutturi tuo laqueum inextricabilem iniiceres, et abiecta iucundissima libertate ignominiosam eligeres servitutem? In eo siquidem in quo deliquisti, iustissime punivit te Deus: nam hodie obstruunt mulieres os loquentium iniqua, quae toties a te sustinuerant linguae procacis iniurias, ut verbo B. Augustini utar. Navigasti, uxorem duxisti; satius tibi fuerat in exsilium duci, quam sic ducere; nam et haec ipsa ductio nihil aliud est quam a bono famae, et a tranquillitate animi longius exsulare. Non est sine plurima incommoditate copula coniugalis, vixque posse obtineri creditur pax animi cum uxore. Refert Valerius Maximus, quod Socrates rogatus a quodam adolescentulo, utrum uxorem duceret, an a nuptiis abstineret, respondit eum quodcunque eorum bnf2607.32 r faceret poenitere. Hinc te, inquit, solitudo, hinc orbitas, hinc generis interitus, hinc haeres alienus excipiet. Illinc perpetua sollicitudo, contextus querelarum, dotis exprobratio, affinium importunitas, garrula socrus lingua, succensoria alieni matrimonii, incertus liberorum eventus. Phoroneus rex ille nominatissimus in thesauris, distributis potius quam retentis, die qua decessit, legitur dixisse Leontio fratri suo, nihil sibi defuisse ad plenam felicitatem, si defuisset uxor Leontio autem quaerenti causam, respondit: Sciunt hoc omnes mariti. Teste Hieronymo, Aurelius Theophrastus in libro De nuptiis quaerit an vir sapiens ducat uxorem; et cum definisset, si pulchra esset, si bene morata, si honestis parentibus, si ipse sanus ac dives, sic sapientem posse ducere, statim infert: Haec autem in nuptiis rarissime concurrunt universa. Multa sunt, inquit, quae matronarum usibus necessaria sunt, ut pretiosae vestes, aurum, gemmae, sumptus, ancillae, supellex varia, lecticae, et esseda deaurata. Deinde per noctes totas garrulae conquestiones: Illa ornatior procedit in publicum; hab707.91 v haec honoratur ab omnibus; ego in conventu feminarum misella despicior. Cur aspiciebas vicinam? Quid cum ancillula loquebaris? De foro veniens quid attulisti? Non amicum habere possumus, non sodalem. Alterius amorem suum odium suspicatur. Pauperem alere difficile est, divitem ferre tormentum. Cum Marius filiam suam dote divitem, forma nobilem, fama celebrem, genere illustrem Metello in coniugium obtulisset, respondens Metellus: Malo, inquit, meus esse, quam suus. Cui Marius: Imo ipsa tua erit. Virum, inquit Metellus, oportet esse uxoris. Nam ratione logicae: Talia sunt subiecta, qualia praedicata esse permiserint. Sic urbanitate verborum divertit ab oneribus dorsum suum. Adde quod nulla est uxoris electio: qualiscunque obvenerit habenda est; si iracunda, si fetida, si superba, si fatua, si deformis. Equus, asinus, bos, canis, et vilissima mancipia, sedile ligneum, urceoli et lebetes probantur prius, et sic emuntur: sola uxor non ostenditur, ne ante displiceat, quam ducatur. Quoscunque dilexerit illa, licet ingrati sint, tibi tamen amandi et colendi sunt. Si totam domum ei regendam commiseris, serviendum est. Si quid tuae dispositioni reservaveris, fidem te sibi non habere putabit, sed vertetur in odium, et tibi, si potest, veneno exitium cogitabit. Anus, aruspices, ariolos, institores gemmarum et sericarum vestium si intromiseris, periculum pudicitiae est; si prohibueris, suspicionis iniuria. Livia virum suum interfecit, quem nimis habebat exosum. Lucilia suum, quem vehementissime diligebat: haec poculo amatorio, illa veneno. Deianira monstrorum domitorem veneno domuit monstruoso, dum in sanguine Nessi, quem occiderat Hercules sanguinem et vitam occisoris appetiit. Ideoque Valentinianus imperator eminentiorem eligens vitam, pudicitiam vovit, nec unquam carnem suam ad motus illicitos relaxavit. Unde cum iam octogenarius moreretur, audiretque suorum recoli praeconia triumphorum, quibus celeberrimus erat, dixit se in una sola victoria gloriari: requisitus autem de illa victoria, hostem, inquit, meum pessimum, carnem meam semper oppressi et vici. Porro liberorum causa uxorem ducere, ut vel nomen nostrum non intereat, vel ut habebnf16714.70amus praesidia senectutis, certisque utamur haeredibus, stolidissimum est. Et quae sunt haec senectutis auxilia: quae namque dementia est nutrire domi eum, qui aut prior te forte moriatur, aut perditis moribus hab707.92 r sit, aut, cum ad maturam aetatem perveneris, ei nimis vivere videaris? Haeredes meliores, et certiores sunt, quos arbitrio tuo eligas, amici et proximi, quam quos invitus habere cogaris. Mulier, quantumcunque honesta sit et pudica, quam citius potest deponere vestem, solet abiicere honestatem. Unde et Herodotus ita scribit: Mulier cum veste deponit verecundiam. Si illam satyram Iuvenalis, Credo pudicitiam, etc., frequentius relegisses, nulla te proditoria mulierum malignitas in hanc miseriam deiecisset. Canius, poeta lenis facundiae et iucundae, reprehensus est a Livio Poeno gravi et uxorato, quod multarum feminarum gauderet amoribus: Nostram, inquit Livius, philosophiam participare non poteris, dum a tot participaris; non enim Iunonem eo iecore amat Tityus, quod multi vultures in multa divellunt. Cui Canius : Si quandoque labor, resurgo cautior; si opprimor, aerem resumo alacrior, vices noctium dies exhilarant, sed tenebrarum perpetuitas instar inferni est. Non arguo nuptias, in quibus magnum est Christi et Ecclesiae sacramentum, sed te nuptias contraxisse, et quod mirabilius est, te nunc esse uxoratum, inaestimabiliter miror, eoque maxime, quia vehementissimus eras in studiis, et nominatissimus philosophiae professor. Legimus quod, cum Cicero rogaretur ut post repudium Terentiae, sororem Hirtii duceret, prorsus omne matrimonium renuit, dicens se philosophiae et uxori pariter vacare non posse. Scribit beatus Hieronymus, quod totae Euripidis tragoediae, in mulieres maledicta sint: et quod Epicurus, cum Metrodorus discipulus eius Leontion duxisset uxorem, dixit: Sapienti rarissime ineunda coniugia, eo quod plura et gravissima incommoda brevibus nuptiarum deliciis sint admista. Pacuvius flens ait vicino suo : Amice, arborem habeo in horto meo infelicissimam a qua suspendit se prima uxor mea, quam habui; ab eadem secunda uxor mea bnf14764.66 elegit suspendium. Ab eadem suspendit se et tertia. Cui respondit amicus: Miror te in tantis successibus lacrymas invenisse. Et idem: Dii boni, arbor illa, a quot dispendiis te suspendit, da mihi surculos de arbore tua, ut in mortem uxoris meae vivificetur et crescat. Haec arbor tibi necessaria esset. Noveris autem conturbernium istud, ne dicam matrimonium, infaustos habiturum eventus. Quidquid enim in eo factum est, contra Deum et apostolicas praesumptum est sanctiones. Eras equidem bnf2607.32 v electus in sortem Domini atque in ordinem diaconus ascenderas, eoque forsitan praetextu ad vota matrimonialia convolasti, ut cum appetitum novae libidinis satiasses, ratione hab707.92 v coniunctionis illicitae divortium celebrares. Porro praeter animae discrimen periculosum est tibi ita parentibus tuae uxoris illudere, qui sui generis titulos nimis humiliasse frequenter conquesti sunt, eo quod te in suae parentelae participium admiserunt. Video te inevitabilibus angustiis circumseptum, quia, sive in matrimonio perseveres, sive ab uxore divertas, vitae aut famae periculum non evades. Valeas, et negotiare consultius. |